Η νίκη Ερντογάν θα βάλει σε νέες περιπέτειες την τούρκικη οικονομία

Με νευρικότητα περιμένουν οι επενδυτές το αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών της Τουρκίας στις 28 Μαΐου, καθώς αναμένουν ότι η οικονομική κρίση της Τουρκίας θα επιδεινωθεί μετά την διαφαινόμενη νίκη του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος είναι στο “τιμόνι” της Τουρκίας για δύο δεκαετίες και βρίσκεται στα πρόθυρα άλλων πέντε ετών στην εξουσία.

Το αποτέλεσμα της 14ης Μαΐου, βύθισε την επομένη τις μετοχές του Χρηματιστηρίου, καθώς ο δείκτης αναφοράς BIST-100 της Τουρκίας σημείωσε πτώση έως και (-6,4%), ενώ και ο τραπεζικός δείκτης ολοκλήρωσε τη συνεδρίαση με πτώση κατά (-9,2%), μετά την επιβεβαίωση, ότι οι εκλογές θα κριθούν σε δεύτερο γύρο, μεταξύ του Ερντογάν και του ηγέτη της αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.

Η τουρκική λίρα, η οποία υποτιμάται σταθερά τα τελευταία χρόνια, διολίσθησε κατά -0,5% και διαμορφώθηκε στις 19,70 έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, κοντά σε νέο ιστορικό χαμηλό. Η αξία του νομίσματος μειώθηκε από πέρυσι πάνω από 40%, καθώς οι ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές του Ερντογάν τροφοδότησαν την έκρηξη του πληθωρισμού στη χώρα. Οικονομολόγοι από το Bloomberg εκτιμούν ότι η τουρκική κεντρική τράπεζα έχει ξοδέψει περισσότερα από 177 δισ. δολάρια για τη στήριξη της λίρας, από τον Δεκέμβριο του 2021.

«Οι ελπίδες για νίκη της αντιπολίτευσης φαίνεται να έχουν μειωθεί αισθητά και αυτό απογοήτευσε τους επενδυτές που ήλπιζαν για επιστροφή σε μια ‘ορθόδοξη’ οικονομική πολιτική και σε μια πιο αξιόπιστη δέσμευση για την αντιμετώπιση του προβλήματος του πληθωρισμού στην Τουρκία», δήλωσε ο Liam Peach, ανώτερος οικονομολόγος αναδυόμενων αγορών της Capital Economics. 

Η αβεβαιότητα αυτή κάνει τους επενδυτές των τουρκικων κρατικών ομολόγων να ανησυχούν για την ικανότητα της χώρας να τα αποπληρώσει. Το κόστος αγοράς ασφάλισης έναντι του κινδύνου αθέτησης από την κυβέρνηση (credit default swap), αυξήθηκε σχεδόν κατά 27%, στο υψηλότερο επίπεδο από τον Νοέμβριο, σύμφωνα με στοιχεία της S&P Global Market Intelligence.

Ο οίκος αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Moody’s δήλωσε τη Δευτέρα (16/5), ότι μια νίκη της αντιπολίτευσης θα «βελτίωνε τις προοπτικές για επιστροφή στις ορθόδοξες οικονομικές πολιτικές, οι οποίες – εάν εφαρμοζόταν αποτελεσματικά – θα ήταν θετικές για το πιστωτικό προφίλ της Τουρκίας μακροπρόθεσμα». Ωστόσο, «η απελευθέρωση των στρεβλωτικών μέτρων που εφαρμόστηκαν τα τελευταία δύο χρόνια ήταν πρόκληση», ανέφερε η Moody’s, προσθέτοντας ότι ο κίνδυνος αστάθειας στην οικονομία και τις αγορές της Τουρκίας είναι «σημαντικός».

Η εκτεταμένη ανησυχία για την κρίση κόστους ζωής δεν απώθησε την υποστήριξη του Ερντογάν στις κάλπες, παρόλο που οι ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές του, συμπεριλαμβανομένης της μακροπρόθεσμης αποστροφής για την αύξηση των επιτοκίων, συνέβαλαν στην αύξηση του πληθωρισμού και στο αυξανόμενο κόστος των τροφίμων και άλλων βασικών αγαθών.

Στα τέλη του 2021, καθώς ο παγκόσμιος πληθωρισμός άρχισε να αυξάνεται δραματικά, ο Ερντογάν έδωσε εντολή στην κεντρική τράπεζα της Τουρκίας να μειώσει τα επιτόκια, το ακριβώς αντίθετο από αυτό που έκαναν άλλες κεντρικές τράπεζες για να τιθασεύσουν τον πληθωρισμό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο δείκτης τιμών καταναλωτή να εκτιναχθεί στο 85% τον Οκτώβριο του 2022, πριν επιβραδυνθεί στο 44% τον Απρίλιο 2023, σύμφωνα με στοιχεία της Τουρκικής Στατιστικής Υπηρεσίας. Ωστόσο η τουρκική ομάδα έρευνας για τον πληθωρισμό (ENAG), κατέγραψε αύξηση τιμών 105,19% τον περασμένο μήνα σε σχέση με το προηγούμενο έτος, προσθέτοντας ότι οι τιμές αυξήθηκαν σχεδόν κατά ένα τρίτο σε σύγκριση με τις αρχές του 2023.

Ο αμερικανικός οργανισμός αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Fitch Ratings επεσήμανε τη συρρίκνωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Τουρκίας που προκαλείται από προσπάθειες σταθεροποίησης της λίρας, προβλέποντας δυσκολίες για την επόμενη κυβέρνηση. «Ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει, η επόμενη κυβέρνηση θα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει ένα προκλητικό οικονομικό σκηνικό, που θα χαρακτηρίζεται από κλειστή ζήτηση συναλλάγματος και πίεση στη λίρα, μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, μείωση των διεθνών αποθεμάτων και υψηλό πληθωρισμό», ανέφερε.

Η προοπτική, ότι τα έξη κόμματα του συνασπισμού της αντιπολίτευσης θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν τη νίκη προκειμένου να αποκατασταθεί η διεθνής εμπιστοσύνη στην τουρκική οικονομία και να επιστρέψουν σε πιο ορθόδοξες οικονομικές πολιτικές, φαίνεται σχεδόν απίθανη.

Όπως όλα δείχνουν, η πιθανή νίκη του Προέδρου Ερντογάν στο δεύτερο γύρο των εκλογών, θα σημάνει τη συνέχιση της πολιτική των χαμηλών επιτοκίων, των περιοριστικών κανονισμων στα ξένα νόμισματα, ενώ ο υψηλός πληθωρισμός θα αυξήσει τον κίνδυνο για μια σοβαρή νομισματική κρίση και θα θέσει σε κίνδυνο τη μακροοικονομική σταθερότητα της Τουρκίας.