Η κυβέρνηση δρομολογεί νομοθετική πρωτοβουλία για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο, αναγνωρίζοντας ότι πρόκειται για ένα υπαρκτό κοινωνικό και οικονομικό ζήτημα, το οποίο δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποκλειστικά μέσω δικαστικών αποφάσεων ή μεμονωμένων τραπεζικών ρυθμίσεων. Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών:
Αντιμετώπιση ενός υπαρκτού και συσσωρευμένου προβλήματος
Τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο χορηγήθηκαν κυρίως την περίοδο 2005–2009, σε ένα διεθνές οικονομικό περιβάλλον που δεν έχει καμία σχέση με το σημερινό. Εκείνη την περίοδο, δεν υπήρχαν ενδείξεις ή διεθνείς προβλέψεις για έντονη και μακροχρόνια ανατίμηση του ελβετικού φράγκου, ενώ τα επιτόκιά του ήταν σταθερά χαμηλότερα από τα αντίστοιχα του ευρώ, με τη διαφορά να ξεπερνά κατά μέσο όρο τη μία ποσοστιαία μονάδα από το 2008 και μετά.
Η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση ανέτρεψε πλήρως αυτές τις συνθήκες. Το ελβετικό φράγκο ανατιμήθηκε σημαντικά έναντι του ευρώ, σε τέτοιο βαθμό ώστε η Ελβετική Κεντρική Τράπεζα να επιβάλει ανώτατο όριο στην ισοτιμία (1 ευρώ προς 1,20 φράγκα), το οποίο διατηρήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η αιφνιδιαστική άρση του ορίου οδήγησε σε νέα επιδείνωση της ισοτιμίας, η οποία παραμένει έως σήμερα δυσμενής, κοντά στο 0,94.
Το αποτέλεσμα ήταν χιλιάδες δανειολήπτες, παρά το γεγονός ότι εξυπηρετούσαν κανονικά τα δάνειά τους επί σειρά ετών, να διαπιστώσουν ότι οφείλουν σε ευρώ περισσότερα χρήματα από όσα είχαν αρχικά δανειστεί. Πρόκειται για έναν συναλλαγματικό κίνδυνο που, υπό τις τότε συνθήκες, δεν μπορούσε να προβλεφθεί ή να αξιολογηθεί επαρκώς.
Δεν επιβάλλεται λύση – παρέχονται ουσιαστικές επιλογές
Η κυβερνητική ρύθμιση δεν εισάγει υποχρεωτικές αλλαγές και σέβεται πλήρως την ελευθερία των δανειοληπτών. Κανένας οφειλέτης δεν εξαναγκάζεται να μετατρέψει το δάνειό του. Όσοι εκτιμούν, ότι μελλοντικά η ισοτιμία ευρώ–ελβετικού φράγκου μπορεί να κινηθεί ευνοϊκά, έχουν τη δυνατότητα να διατηρήσουν το δάνειο στο ελβετικό νόμισμα, επωφελούμενοι από τα χαμηλά επιτόκια, αναλαμβάνοντας όμως συνειδητά τον σχετικό συναλλαγματικό κίνδυνο.
Για όλους τους υπόλοιπους, η νομοθετική παρέμβαση προβλέπει δύο σαφείς, ρεαλιστικές και δεσμευτικές εναλλακτικές λύσεις, τις οποίες οι τράπεζες υποχρεούνται να αποδεχθούν, προσφέροντας για πρώτη φορά ένα σταθερό και προβλέψιμο πλαίσιο διευθέτησης του προβλήματος.
Πρώτη επιλογή: εξωδικαστικός μηχανισμός
Αφορά μη ενήμερους οφειλέτες.
- Η λύση που παράγεται από τον αλγόριθμο του μηχανισμού δεσμεύει υποχρεωτικά τους πιστωτές.
- Πρόκειται για ειδική και ευνοϊκή πρόβλεψη για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο, καθώς στα αντίστοιχα δάνεια σε ευρώ οι πιστωτές διατηρούν κατ’ αρχήν δικαίωμα απόρριψης.
Δεύτερη επιλογή: άμεση και καθαρή λύση μετατροπής
Για τους ενήμερους ή αυτούς που έχουν λάβει μια ρύθμιση και την εξυπηρετούν
- Προβλέπεται δυνατότητα μετατροπής του δανείου σε ευρώ με σημαντική βελτίωση στην τρέχουσα ισοτιμία. Μέσω αυτού, προβλέπεται άμεση μείωση του οφειλόμενου κεφαλαίου σε ευρώ.
- Η ελάφρυνση είναι κλιμακωτή, από 15% έως και 50%, ανάλογα με την οικονομική και κοινωνική κατάσταση του οφειλέτη. Η ρύθμιση έχει ισχυρό κοινωνικό πρόσημο. Δίνει έμφαση στην ελάφρυνση των οικονομικά ασθενέστερων οφειλετών, με κλιμακωτή ελάφρυνση που φτάνει σε πολύ υψηλό ποσοστό – έως 50%.
- Το δάνειο μετατρέπεται σε ευρώ με σταθερό επιτόκιο 2,30%-2,90%, για όλη την εναπομείνασα διάρκεια.
- Παρέχεται δυνατότητα παράτασης έως 5 έτη, ώστε να μειωθεί περαιτέρω η μηνιαία δόση.
Σταθερότητα, διαφάνεια και κοινωνική δικαιοσύνη
Με τη ρύθμιση αυτή:
- Παρέχεται ελάφρυνση έναντι της τρέχουσας ισοτιμίας σε όλους τους δανειολήπτες δανείων σε ελβετικό φράγκο που είναι ενήμεροι ή εμφανίζουν καθυστέρηση μικρότερη των 90 ημερών, χωρίς καμία εξαίρεση, με διαφοροποίηση των όρων ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση.
- Όλα τα δάνεια δύνανται να μετατραπούν σε ευρώ με προνομιακή ισοτιμία, η οποία αντιστοιχεί σε όφελος από 15% έως 50%. Παράλληλα, η μετατροπή πραγματοποιείται με σταθερό επιτόκιο, από 2,30% έως 2,90%, ανάλογα με το οικονομικό προφίλ του δανειολήπτη, για το σύνολο της εναπομένουσας διάρκειας του δανείου.- τα επιτόκια είναι σημαντικά χαμηλότερα από εκείνα ενός νέου στεγαστικού δανείου σήμερα,
- Μειώνεται το κεφάλαιο,
- Εξαλείφεται ο συναλλαγματικός κίνδυνος,
- Εξασφαλίζεται χαμηλό και σταθερό επιτόκιο μέχρι τη λήξη.
Ο οφειλέτης γνωρίζει πλέον με απόλυτη σαφήνεια πόσο θα πληρώσει και μέχρι πότε.
Το κόστος δεν επιβαρύνει το Δημόσιο
Η ανάληψη του κόστους της ρύθμισης αφορά αποκλειστικά τις τράπεζες, οι οποίες το καλύπτουν εξ ολοκλήρου. Η παρέμβαση είναι δημοσιονομικά ασφαλής. Σημαντικός αριθμός δανείων σε ελβετικό φράγκο έχει ενταχθεί σε τιτλοποιήσεις του προγράμματος «Ηρακλής», με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου.
Η ρύθμιση:
- είναι κεφαλαιακά ουδέτερη για τις τιτλοποιήσεις,
- δεν θέτει σε κίνδυνο τα εγκεκριμένα επιχειρησιακά σχέδια,
- δεν δημιουργεί κίνδυνο κατάπτωσης κρατικών εγγυήσεων.
Πέρα από τη δικαστική διάσταση
Η κυβέρνηση δεν αμφισβητεί τη νομιμότητα των συμβάσεων. Αντιθέτως, υπενθυμίζει ότι:
- η εγκυρότητα των δανείων έχει κριθεί επανειλημμένα από τον ‘Αρειο Πάγο,
- από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
- και από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Η νομοθετική παρέμβαση δεν υποκαθιστά τη Δικαιοσύνη. Αναγνωρίζει όμως ότι ένα ζήτημα μπορεί να είναι νομικά λυμένο, αλλά κοινωνικά ανοιχτό.
Τι προβλέπει ο μηχανισμός της ρύθμισης
Η ρύθμιση βασίζεται σε ένα διπλό μηχανισμό:
Είτε (α) μέσω του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών (ν. 4738/2020) μόνον για τις μη εξυπηρετούμενες οφειλές. Σε αυτή την περίπτωση, λύση που προκύπτει από τον Εξωδικαστικό γίνεται πλέον υποχρεωτική για τους πιστωτές, ειδικά για τα δάνεια σε CHF. Με τον τρόπο αυτό, η διαδικασία γίνεται αυτόματη και προϋποθέτει μόνον την υποβολή αίτησης του οφειλέτη. Με την έγκριση της αίτησης, η συνολική οφειλή μετατρέπεται σε ευρώ στην τρέχουσα ισοτιμία αναφοράς της ΕΚΤ: με τους επιτοκιακούς και λοιπούς όρους που προβλέπονται για τον εξωδικαστικό. Η διαδικασία ολοκληρώνεται ηλεκτρονικά χωρίς ανάγκη φυσικής παρουσίας ή επανεγγραφής προσημείωσης. Η ρύθμιση είναι δεσμευτική για όλους τους πιστωτές και ισχύει άμεσα από την ημερομηνία υπογραφής. Η μετατροπή αποτελεί από νομική άποψη τροποποίηση της σύμβασης και όχι νέα ενοχή, ενώ διατηρούνται όλες οι εμπράγματες και προσωπικές εξασφαλίσεις. Είτε (β) με ειδικούς όρους βάσει εισοδηματικών/περιουσιακών κριτηρίων, εκτός εξωδικαστικού.
Η επιλογή αυτή αφορά οφειλέτες που έχουν οφειλή και αυτή είναι είτε (1) εξυπηρετούμενη είτε (2) ρυθμισμένη και εξυπηρετούμενη και δεν έχει υπαχθεί στη ρύθμιση του ν. 3869/2010 («Νόμος Κατσέλη»), εφόσον δεν επιθυμούν την ένταξή τους στον εξωδικαστικό μηχανισμό με βάση την επιλογή (α).
Οι οφειλέτες αυτοί έχουν τη δυνατότητα μετατροπής της συνολικής οφειλής από ελβετικά φράγκο σε ευρώ με ειδικούς όρους, που διαμορφώνονται σε συνάρτηση με τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια των κατωτέρω παραγράφων.
Μετατροπή με Ευνοϊκή Ισοτιμία και Σταθερό Επιτόκιο:
Οι οφειλές από CHF μετατρέπονται σε ευρώ, μέσω βελτιωμένης ισοτιμίας σε σχέση με την τρέχουσα. Ταυτόχρονα, καθορίζεται σταθερό επιτόκιο για όλη την υπολειπόμενη διάρκεια του δανείου, η οποία δεν μεταβάλλεται.
Η βελτίωση της ισοτιμίας κλιμακώνεται σε τέσσερις κατηγορίες (κάθε κατηγορία αντιστοιχεί σε συγκεκριμένα εισοδηματικά/περιουσιακά κριτήρια); Προσφέροντας άμεση και ουσιαστική μείωση του κεφαλαίου.
- Κατηγορία 1: +50% Βελτίωση Ισοτιμίας και Σταθερό Επιτόκιο 2,3%
- Κατηγορία 2: +30% Βελτίωση Ισοτιμίας και Σταθερό Επιτόκιο 2.5%
- Κατηγορία 3: +20% Βελτίωση Ισοτιμίας και Σταθερό Επιτόκιο 2.7%
- Κατηγορία 4: +15% Βελτίωση Ισοτιμίας κα Σταθερό Επιτόκιο 2,9%
Το νέο δάνειο σε Ευρώ θα έχει χαμηλό σταθερό επιτόκιο για όλη την υπολειπόμενη διάρκειά του, σημαντικά χαμηλότερο από τα αντίστοιχα δάνεια που χορηγούνται σήμερα. Ο δανειολήπτης γνωρίζει από την πρώτη στιγμή το ακριβές ποσό και την ημερομηνία καταβολής κάθε δόσης μέχρι την πλήρη εξόφληση του δανείου.
Δυνατότητα Επιμήκυνσης Διάρκειας
Επιπλέον, παρέχεται στον οφειλέτη η δυνατότητα να ζητήσει την επιμήκυνση της υπολειπόμενης διάρκειας αποπληρωμής του νέου δανείου σε Ευρώ έως και πέντε (5) έτη. Με τον τρόπο αυτό προκύπτει περαιτέρω μείωση του ύψους της μηνιαίας δόσης, ώστε η ρύθμιση να είναι βιώσιμη για ακόμη περισσότερους οφειλέτες.
